تاییدات آسمانی

هم شیعه و هم سنّی روایات فراوانى را از رسول خدا نقل كرده اند كه جانشینان پیامبر صلى الله علیه و آله دوازده نفرند و یكى بعد از دیگرى خواهند آمد و در بسیارى از آن ها اسامى دوازده نفر ذكر گردیده كه اوّلین آنان امام على علیه السلام و آخرینشان حضرت مهدى علیه السلام است و نام امام محمد باقر علیه السلام نیز در میان این اسامى و در ردیف پنجم وجود دارد .(1)

در اخبار اهل سنّت آمده است كه پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: پس از من دوازده امیر مى آیند كه همه آن ها از قریشند. و در برخى به جاى «امیر» كلمه «خلیفه» آمده است .

طبیعى است كه آن ها از بنى امیّه نیستند؛ زیرا اوّلا شمار آن ها دوازده نفر نیست و ثانیا آن ها در موقعیتى نیستند كه در خور خلیفه رسول اللّه صلى الله علیه و آله باشند.

تصریحات و نصوص فراوانى از جمله از خداوند متعال در لوح محفو1 از انبیاى متقدّم و ائمّه علیهم السلام و... بر امامت امام باقر علیه السلام به خصوص دلالت دارند.(2)

چنان که جابر بن عبداللّه انصارى نقل می کند :

هنگامى كه خداوند این آیه را بر پیامبر نازل كرد:

« یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اَطیعُوا اللّهَ وَ اَطیعُوا الرَّسُولَ وَ اُولِى الاَْمْرِ مِنْكُمْ» (نـسـاء/59)

بـه مـحـضـر رسـول خـدا صلى الله علیه و آله عـرض كـردم: خدا و پیامبرش را شناختیم ؛ اولوالامر ـ كه خداوند طاعتشان را قرین طاعت شما قرار داده است ـ كیانند؟

فـرمود: اى جابر! آنان جانشینان من و پیشوایان مسلمانان هستند. نخستین‌شان على بن ابى طالب است ؛ سپس حسن و حسین ؛ سپس ‍ على بن حسین؛ پس از او محمّد بن على كه در تورات به (باقر) مـعـروف است و تو اى جابر، او را درك خواهى كرد. زمانى كه او را دیدار كردى سلام مرا به او بـرسـان. سـپـس جـعـفر بن محمد صادق ، پس از او موسى بن جعفر، سپس على بن موسى، سپس محمد بن على، بعد از او على بن محمّد، سپس حسن بن على ، پس از او هم نام و هم كنیه من حجت خدا در زمین، فرزند حسن بن على ... .(3)

مالك بن اعین جَهْنىّ نیز مى گوید: على بن حسین (امام سجّاد علیه السلام) فرزندش محمد بن على را وصىّ خود كرد و به او فـرمـود: فـرزنـدم ! تو را پس از خود جانشین خویش قرار دادم . عهد امامت را ـ كه میان من و تو اسـت ـ كـسـى ادعـا نـمـى كند مگر آن كه خداوند در روز قیامت گردن بندى از آتش بر گردن وى مى آویزد.(4)


شایستگی‌هاى ذاتی

امـامـت مـنـصـبـى تشریفاتى نیست ؛ بلكه تداوم خط رسالت و رهبرى امت در همه شۆون زندگى دینى و دنیایى آنان است . از این رو، امام هم چون پیامبر هم سمت مرجعیّت دینى امت را بر عهده دارد، هـم مـسـولیـت رهـبـرى و زعامت سیاسى جامعه اسلامى ، و هم شان و جای گاه حاكمیت و ولایت معنوى بر جان و مال مردم را.

شخصى از عهده این شۆون مهم بر مى آید كه از شرایطى ـ از جمله علم ، عصمت ، امانت و توان و قـدرت لازم ـ بـرخـوردار بـاشـد. بدون شك ، این شرایط بعد از رسول خـدا صلى الله علیه و آله در هـیـچ فـردى جـز امـامـان علیه السلام فـراهـم نـیـسـت ، از ایـن رو، دومـیـن مـلاك و دلیـل مـهـمّ شـایـستگى امام باقر علیه السلام براى منصب امامت ، شخصیّت ممتاز علمى ، اخلاقى و معنوى آن گـرامـى است . پیشواى پنجم در این ویژگی ها سرآمد مردم عصر خود بود. همان گونه که دوست و دشمن بـر ایـن حـقـیـقـت اعـتـراف كـرده انـد.

اقرار دیگران

عـبـداللّه بـن عـطـاء مـكـّى از رجال برجسته علمى عصر امام باقر علیه‌السلام مى گوید:

مـن در هـیـچ مـحـفـلى دانـش مـنـدان را كـوچـكـ تـر و زبـون ـتـر از مـحفل محمّد بن على ندیدم. «حَكَمِ بن عُتَیْبَه» را با همه شخصیّت و منزلت علمى اش در میان مردم ، در محضر امام - علیه السلام - هم چون كودكى نزد استادش دیدم .(5)

و نیز همو گوید:

جابر بن یزید جعفى به هنگام نقل حدیث از محمد بن على مى گفت: خبر داد مرا وصىّ اوصیا و وارث علوم پیامبران، محمد بن على بن حسین.(6)

امام باقر علیه السلام خود نیز در برابر هشام بن عبدالملك به مقام ممتاز خویش اشاره كرده مى فرماید:

مـا كـمـال و تـمام آن چه را كه خداوند در گفتار خود: «اَلْیَوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ دینَكُمْ وَ اَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نـِعـْمـَتـى وَ رَضـیـتُ لَكـُمُ الاِْسـْلامَ دیـنـاً»(مـائده/3) بـر پـیـامـبـرش نـازل كـرده اسـت بـه ارث بـرده ایـم و زمـیـن از انسان هاى كاملى كه وارث امور یاد شده باشند، خالى نیست و این كمالات در غیر ما یافت نمى شود..(7)

کرامات و معجزات

ظهور كرامات و امور (خارق العاده) فراوان به دست پیشواى پنجم نشانه بایستگی هاى معنوى آن حضرت براى امامت امت است . به عنوان نمونه ، ابو بصیر مى گوید:

روزى بـه امـام بـاقـر علیه السلام عـرض كـردم: آیـا شـمـا از تـبـار رسول خدا صلى الله علیه و آله هستید؟

ـ بلى

ـ آیا رسول خدا صلى الله علیه و آله وارث همه پیامبران است ؟

ـ بلى ، او وارث تمامى علوم آنان است .

ـ آیا شما همه دانش هاى پیامبر صلى الله علیه و آله را به ارث برده اید؟

ـ بلى .

ـ آیا توانایى دارید مردگان را زنده كنید و كور مادرزاد و مبتلایان به پیسى را بهبود بخشید و از غیب خبر دهید؟

ـ بلى ، البتّه با اجازه خداوند.

سپس فرمود: اى ابو بصیر نزدیك بیا! نزدیك حضرتش رفتم . دست مبارك بر صورتم كشید. بـیـنـا شـدم ، دشت و كوه و آسمان و زمین را دیدم. آن گاه دوباره دست بر چهره ام كشید، به حالت اوّل بازگشتم و نابینا شدم .(8)

بنابراین امامت پـیـشواى پنجم، حضرت باقرالعلوم علیه السلام، هم چون سایر امامان معصوم علیهم السلام، هم از گـزیـنـش و تـایـیـد وحـى برخوردار بود که در این زمینه روایـات زیـادى از رسول خدا صلى الله علیه و آله و امام سجّاد علیه‌السلام بر امامت آن حضرت تصریح دارد كه به نمونه هایى از آن ها اشاره كرده ایم .

و هم شـایـستگی هاى ذاتى ایشان از نظر علمى ، اخلاقى و كمالات معنوى سرآمد مردم زمان خـویش بـود و در دوران آن گـرامـى شـرایـط امامت تنها در وجود آن حضرت فراهم بود چنان که همگان بر آن اعتراف داشتند.



پی نوشت:

1) ینابیع الموده ، ص 440.

2) مراجعه شود به كتاب عوالم العلوم فى النصوص على الائمّه الاثنى عشرعلیهالسلام بنقل از كتاب عوالم العلوم و المعارف ، ص 26.

3) كمال الدین و تمام النعمة ، ج 1 ، ص 253 .

4) بحار الانوار ، ج 46 ، ص 231 .

5) ارشاد ، ص 263 و معجم رجال الحدیث ، ج 10 ، ص 257 .

6) همان.

7) بحار الانوار ، ج 46 ، ص 307 .

8) همان، ص 249 .

منبع: تبیان