روایاتی که از آن انسان های پاک و وارسته به ما رسیده ؛ گنجی است که جز اندکی هنوز در گنجینه های کتاب و کتاب خانه ها مانده است و به مردم عرضه نشده که امید است به برکت این نظام اسلامی و تلاش های بیش از پیش حوزویان و دانشگاه یان این مهم به ثمر برسد.

بخشی از گنجینه روایات ما، سخنان و نامه هایی است که از امام رضا علیه السلام به ارث رسیده است. در این نوشتار، چند روایت از آن حضرت که دارای مضامین آموزشی و توصیه ای هستند را گلچین کرده و به علاقه مندان به کلام وحی تقدیم می‌داریم.


وسیله ای برای تقرب به خدا و افزایش علم و فهم

حسین بن عبد اللَّه نقل می کند: پدرم نامه ای به امام رضا علیه السلام نوشت که متن آن این بود:

فدایت شوم ؛ سن من بالا رفته و ناتوان شده ام و از انجام بسیاری از کارهایی که می کرده ام در مانده ام. دوست دارم سخنی به من بیاموزی که با آن به خدا نزدیک شوم و نیز فهم و علم مرا نیز افزایش دهد. فأحبّ- جعلت فداك- أن تعلّمنی كلاماً یقرّبنی من ربّی و یزیدنی فهماً و علماً.

امام رضا علیه السلام برای او نوشت:

نامه ای برایت فرستادم آن را بخوان و ذره ذره آن را درک کن ؛ چرا که در آن برای هر کس که خدا اراده شفایش را کرده شفا هست و برای هر کس که خدا اراده هدایتش را کرده هدایت هست ؛ پس فراوان این ذکر را بگو:

بِسمِ اللَّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ، لا حَولَ وَ لا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ العَلیِّ العَظیمِ. [1]


در دنیا و آخرت همراه با اهل بیت

اسماعیل بن سهل می گوید: به امام رضا علیه السلام عرض کردم: به من دعایی بیاموزید که هر گاه آن را خواندم در دنیا و آخرت با شما باشم. علّمنی دعاءً إذا أنا قلته كنت‏ معكم فی الدّنیا و الآخرة.

امام رضا علیه السلام برایم نوشت:

أَكثِر تِلاوَةَ إِنَّا أَنزَلناهُ، وَ رَطِّب شَفَتَیكَ بِالاستِغفارِ. [2] سوره قدر را فراوان بخوان و لبانت را با استغفار با طراوت نگه دار (نگذار که لبت از استغفار خشک شود).


دعایی برای درخواست حاجت

حسین بن سعید می گوید: به امام رضا علیه السلام عرض کردم به من دعایی بیاموزید. فرمود [این گونه بگو]:

اللَّهُمَّ إنِّی أسأَلُكَ بِوَجهِكَ الكَریمِ وَ اسمِكَ العَظیمِ وَ بِعِزَّتِكَ الَّتی لا تُرَامُ وَ بِقُدرَتِك‏ الَّتی لا یَمتَنِعُ مِنها شی‏ءٌ و بعد آن چه را می خواهی که خداوند برایت انجام دهد بر زبان جاری کن.

همین شخص می گوید: امام رضا علیه السلام با خط مبارک خود نوشته ای به من داد که متنش این بود:

بگو: یا مَن عَلا فَقَهَرَ وَ بَطَنَ فَخَبَرَ یا مَن مَلَكَ فَقَدَرَ وَ یا مَن یُحیِی المَوتى وَ هوَ عَلى كُلِّ شَی‏ءٍ قَدیرٌ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ

و بعد آن چه می خواهی از خداوند بخواه.

سپس بگو: یا لا إِله إِلَّا اللَّهُ اِرحَمنِی بِحَقِّ لا إِله إِلَّا اللَّهُ اِرحَمنِی. [3]


امور به دست خداوند است

موسى بن عمر بن بزیع چنین نقل می کند:

من دو كنیز داشتم که هر دو باردار بودند. نامه‏ اى به امام رضا علیه السلام نوشتم و این مطلب را به اطّلاع ایشان رساندم و از ایشان درخواست كردم كه دعا كند خداوند متعال، فرزندان آن دو را پسر قرار دهد و آن ها را به من ببخشد.

امام رضا علیه السلام برایم نوشتند:

«به خواست خداى متعال، دعا خواهم كرد». سپس نامه دیگرى به من نوشتند كه متن آن چنین بود: «به نام خداوند بخشاینده مهربان. خداوند با رحمت خویش، ما و تو را در دنیا و آخرت، در نیكوترین عافیت (آسایش)، نگه بدارد!

الأُمورُ بِیَدِ اللَّهِ عزّ و جلّ یَمضی فیها مَقادیرَهُ عَلى ما یُحِبُّ ؛ كارها همه به دست خداوند متعال است و او تقدیرات خود را آن طور كه دوست دارد در آن ها جارى مى‏ سازد. به خواست خداوند متعال، یك پسر و یك دختر برایت متولّد خواهد شد. نام پسر را محمّد بگذار و نام دختر را فاطمه. إن شاء اللّه، مبارك باشد!»

همان گونه كه امام علیه السلام فرموده بود، یك پسر و یك دختر برایم متولّد شد. [4]


آیا فقر بهانه کنترل جمعیت است

بکر بن صالح نقل می کند: به امام رضا علیه السلام [5] این گونه نوشتم که: «من، پنج سال است كه از فرزنددار شدن، خوددارى كرده‏ ام و این، بدان جهت است كه همسرم راضی نیست و مى‏ گوید: به خاطر كمىِ مال، پرورش آنان براى من سخت است.

نظر شما چیست؟

امام علیه‏ السلام در پاسخ من نوشتند:

اطلُبِ الوَلَدَ، فَإِنَّ اللَّه یَرزُقُهُم ؛ فرزند بخواه؛ چرا كه خداوند متعال روزىِ آنان را مى‏ دهد. [6]

توضیح: رزق که اعم از مادی و معنوی است هم شامل نیازهای جسمی فرزند مانند خوراک و پوشاک است و هم شامل نیازهای معنوی او مانند تربیت. حضرت در یک جمله کوتاه به او و دیگرانی که مانند همسر این مرد می اندیشند یادآور می‌شود که رزق هر کس به شکل جداگانه ای به او داده خواهد شد. بنابراین جای هیچ نگرانی و دل واپسی از این ناحیه وجود ندارد و افراد این قبیل امور را بهانه قرار ندهند.



پی نوشت:

1. تفسیر فرات، ص 283.

2. الدعوات، ص 49.

3. كافی 2/561.

4. عیون أخبار الرّضا علیه السلام 2/281.

5. در کافی مرحوم کلینی« أَبِی الْحَسَنِ ‏» آمده است که منظور امام کاظم علیه السلام است؛ اما در مکارم الاخلاق مرحوم طبرسی « أَبِی الْحَسَنِ الثَّانِی‏ » آمده است که در این صورت منظور امام رضا علیه السلام خواهد بود.

6. مكارم الأخلاق 1/480.

منبع: تبیان