حضرت امام محمدتقی بن علی بن موسی الرضا - علیه السلام - نهمین پیشوای شیعیان، بنا بر قول مشهور در دهم رجب سال 195 قمری در مدینه چشم به جهان گشود. نام مادر آن حضرت «سبیكه نوبیه» (1) از خاندان «ماریه قبطیه» - جاریه‌ رسول اکرم صلی الله علیه و آله – (2) و از زنان با فضیلت روزگار است. رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره او فرمودند: «بابی ابن خیرة الاماء(3) الطیبة الفم، المنتجبة الرحم (4)؛ پدرم فدای پسر بهترین كنیزان كه دهانی پاك و رحمی نجیب دارد» .

خاندان عصمت و طهارت علیهم ‌السلام همگی در مكتب ربوبی تربیت شده ‌اند و در صفات و مكارم اخلاق به حد اعلای نبوغ رسیده ‌اند و هر یك از آن‌ها بنا بر مقتضیات عصر خود، یك یا چند صفتی را به عرصه ظهور و بروز رسانده ‌اند و در این میان برخی از خصال، در بوته اجمال مانده است، ولی مسلما آن بزرگواران در تمامی مكارم اخلاقی به سر حد كمال بوده ‌اند اگرچه اظهار آن بسته به حاجت محیط بوده است.

حضرت محمد بن علی التقی علیه السلام اولین امامی است که در سنین کودکی به امامت شیعیان منصوب شدند. درصورتی که امامت در این سن در میان امامان سابقه نداشت. همین امر موجب شد واکنش هایی حتی از سوی بزرگان شیعه در زمان خود حضرت جواد صلوات الله علیه صورت گیرد. و تردیدی در امامت ایشان در میان دوست و دشمن پدیدار گردد. تردیدهایی که در عصر حاضر با رنگی نو و در قالبی به روز شده مطرح می شود که مگر ممکن است طفلی هفت ساله رهبری دینی جامعه اسلامی را عهده دارشود؟ کودکی که نه درس خوانده و نه تحت تربیت مربی کارآزموده قرارگرفته و نه تجربه چندانی در مسایل روز کسب کرده است.

خلفای بنی امیه و بنی عباس دایما در صدد خیانت و ظلم به اهل بیت علیهم السلام بودند و در طراحی توطئه علیه آنان هیچ كوتاهی نمی كردند. بالاترین چیزی كه این ظالمان را آزار می داد و به هیچ وجه برایشان قابل تحمل نبود محبوبیت و نفوذ مردمی اهل بیت علیهم السلام بود كه روز افزون می نمود و هر چه زمان می گذشت این چراغ نورانی، پر فروغ تر می شد و هر چه این خلفا با آن مقابله می كردند نتیجه عكس را به دنبال داشت :

«یریدون لیطفئوا نور الله بأفواههم و الله متم نوره و لو كره الكافرون»(2) می خواهند نور خدا را خاموش كنند در حالی كه خداوند در حال كامل كردن نور خود است اگرچه كه كافران نخواهند .

معتصم عباسى شخصى به نام عمربن فرج را به عنوان فرمان رواى مدینه برگزید و او را به مدینه فرستاد تا معلم مخصوصى براى حضرت هادى (علیه السلام) كه در آن وقت هشت سال داشت پیدا كند. عمربن فرج از دشمنان خاندان رسالت بود و منظور معتصم از تعیین معلم این بود كه تعلیم و تربیت او در حضرت امام هادى (علیه‌السلام ) اثر بگذارد و افكار آن حضرت را عوض كند و دوستى دشمنان اهل بیت (علیهم السلام ) را در دل امام (علیه السلام ) جاى دهد.

«زیـارت» حضـوری سـرشـار از معـرفـت و لبـریز از ارادت در پیش گاه پاکیزگانی اسـت که دعوت گران به حق اند و پناه راستین آدم و عالم . و زیارت «جامعه کبیره» صحیفه ای درخشان از همان پـاکـان و هـادیـان، یـادگـاری جاودان از مولایمان امام هادی (علیه السلام) .

فضای آکنده از خفقانی که در دوران حکومت بنی عباس بر جامعه اسلامی حاکم بو،د سبب شد تا پیشوایان معصوم شیعه به ابزار متفاوت جهت برقراری ارتباط با پیروان خود دست یازند و مبارزه غیر مستقیمی را با حاکمیت آغاز کرده و بی آن که حساسیت دست گاه را متوجه خود سازند، به انجام فعالیت هایی بر ضد آن ها بپردازند. آن حضرات در مواقع لازم تا جایی که حیات شیعه را به مخاطره نمی انداخت، دامنه آن فعالیت ها را گسترده تر می ساختند و از این طریق، بی اساس بودن این تصور را که «امام به دلیل مراقبت دشمن در مسایل سیاسی مداخله نمی کرد و هیچ گونه مبارزه سیاسی نداشت» آشکار می کردند.

تنها كسانی از زوایای پنهان و پیچیده انسان با خبرند كه با خالق وی در ارتباط ویژه باشند. روح و روان انسان دارای پیچیدگی های بسیار ژرف و باریك تر از مو می باشد كه وقتی دچار مشكل و بحران روانی می شود تنها نسخه شفابخش او ، نسخه ایست كه از منبع وحی سرچشمه گرفته باشد. از این رو نكات روان شناختی ناب و بی نظیر در قرآن و احادیث اهل بیت علیهم السلام موج می زند. یكی از راه های اتصال به منبع وحی، امام دهم علی النقی الهادی علیه‌السلام می باشد كه فرمایش موجز و مختصر آن حضرت محور بحث ما خواهد بود.

پس از شهادت پیامبر عظیم الشان اسلام صلى الله علیه و آله، دست جامعه از دامان عترت، این معلّمان و مفسّران حقیقی قرآن و سنت پیامبر خدا كوتاه شد. جامعه آن روزگار چون از روش ها و ملاك هاى صحیحى براى استنباط احكام و معارف قرآنى برخوردار نبود، در حقیقت از محتواى قرآنى فاصله گرفت و قرآن را نیز از دست داد.

حضرت امـام محمد باقر علیه السلام پس از شهادت پدر بزرگ وارش امام سجّاد علیه السلام در سال 95 هجرى قمرى، عهده دار مـنصب امامت شد. امامت آن گرامى هم چون دیگر امامان علیهم السلام بر دو پایه اساسى مبتنى است : گزینش و تایید از سوى مبدا وحى و شایستگى هاى معنوى ، اخلاقى و علمى .